Otomobİl Modellerİnde Kullanilan Bazi Terİmler

[delüüfişek]

ABS Fren Sistemi: "Antilock Brake System" in kısaltması olan ABS, sürücülere, tekerlekler kilitlenmeden fren yapma olanağı sağlar. Ani frenler veya ıslak zeminlerde devreye giren ABS, kullanılan aracın manevra ve kontrol yeteneğini artırarak, sürücüye yardımcı olur.

ASR: "Anti Schlupf Regelung" un kısaltması olan ASR, araçların patinaja düşmelerini önler. Antipatinaj sistemi olarak da adlandırılabilecek "ASR", patinaja geçildiğinde çekiş olan tekerleklere giden gücü kontrol eder ve tutunmayı sağlar.Iki yolla olur; elektronik olarak motor gucu azaltilir ve/veya donen teker frenlenir. ASR, Mercedes tarafindan kullanilan kisaltmadir. Traction Control, farkli ureticiler tarafindan farkli sekilde kullanilir; ETC, TC veya TCS gibi.

A-sutunu : On kapilarin tasindigi dikey karoser sutunu. Tavana kadar uzanip on cami sinirlar. A-sutunu gibi B ve C sutunlari, station'larda D sutunuda bulunur.

ABC (Active Body Control) : Otomobilin yana yatmasini süspansiyonun içindeki havanin basinci ile oyna***** engelleyen elektronik sistem.

Atik Gazlar : Egzosdan cikan cesitli gazlardir. KImyasal aritma icin katalizator kullanilir. Dizel araçlarda daha fazladır.

Atik Gaz Normu : Araclarin çevreye ne kadar gaz verebileceklerini belirler. 1.1.2000'den itibaren Avrupa'da Euro3; 1.1.2005 ve 2006'da ise Euro 4

Airbag-SRS: Otomobil kabinindeki sürücü ve yolcuların bir kaza anında korunması amacıyla geliştirilen "Airbag" veya "SRS (Suplementary Restraint System)", Türkçe ye "Hava yastığı" olarak geçti. Emniyet kemeriyle birlikte kullanılmaları halinde maksimum koruma sağlayan hava yastıkları, çarpışma sırasında, çok kısa bir süre içinde otomotik olarak devreye girer.

ASC+T: "Elektronik çekiş kontrol sistemi" olarak tanımlanan sistem, aracı seyir halindeyken sensörler aracılığıyla sürekli takip eder. Sürücü, tehlike yaratacak durumlarda aracına gaz verse bile, sistem motor gücünü sınırlar.


ACC : Adaptive Cruise Control. Trafikteki diger araclarin hizina uyan ve aradaki mesafeleri duzenleyen sistem. Ozellikle yuk tasima araclarinin trafik akisini guvenlik acisindan olumsuz etki etmemesini kolaylastirir. DaimlerChrysler tarafindan gelistirilmis diger sistem de yanal cizgilere gore mesafe duzenler.

ACEA : Avrupali Otomobil Ureticileri Birligi. En buyuk islevi, motor yaglari ile ilgili bir norm belirleyerek benzin istasyonlarinda suruculerin islerini kolaylastirmalari idi.

AQUA PLANNING : Hizli bir sekilde bir su birikintisine girildiginde, araci lastiklerinin su yüzeyinde yüzmesi, yerle temasi kaybetmesi olayidir.

Aktif Gergili Emniyet Kemerleri : Çarpisma aninda cok hizli sekilde kemer gerilerek yolcuyu tepki hareketinden korur.

Aktif Guvenlik : Otomobilde güvenligi arttiran elemanlarin tümü. ABS, ESP, lastikler, aracın aerodinamik yapısı, frenler, yol tutusu gibi...

Aerodinamik : Hava akimi bilimidir. Otomobiller icin cok onemlidir, cunku dusuk ruzgar direnci ile yakit tuketimi de duser.En iyi direnc degeri otomobiller icin cw=0,26 iken arazi araclarinin kotu aerodinamigi ile 0,45'e dek cikabilir.

ATF : Otomatik sanziman yagi. Hidrolik direksiyonda da kullanilir.

BAS : Sistem sürücünün fren pedalina sonuna kadar basmasi gerektigi durumlarda aksini tespit ederse frenlemeyi kendisi yapiyor.

Baglantı Çerceve : Arazi araclari icin hala kullanilan yuruyen aksam seklidir. uzunlamasina ve capraz kollara direkt baglaniyor. En buyuk avantaji stabilitesi ve degiskenligi. en buyuk dezavantaji ise agirligi.

Bi-Litronic : Xenon farlar icin Bosch'un kisaltmasidir.

Blow-by : Silindirde yanma sirasinda pistonlara giden gazlara verilen addir.

Bos Agirlik : Kullanima hazir bir otomobil, yuzde 90 dolu yakit deposu ve 75kg'lik bir surucunun toplam agirligi.

Boxer Motor : Silindirlerin ayni düzlemde (180 derece) karsilikli olarak konumlandirildigi motor. ( Örn :Subaru ve Porshe nini motorları )

Cruise Control: Otomotik hız kontrol sistemi olarak tanımlanan "Cruise Control" sürücü tarafından devreye sokulduğunda, aracın hızını sabitler. Sistem devreden çıkarılmak istendiğinde, gaza, frene ya da sistemi çalıştıran düğmeye yeniden basılması gerekir. Günümüzdeki bazı yeni nesil modellerde kullanılan, "Akıllı Cruise Control" ise sensörler aracılığıyla öndeki araçla olan mesafenin daraldığını tespit eder etmez, aracı yavaşlatır ve daha sonra hızı tekrar aynı seviyeye otomotik olarak getirir.

CAN : Controller Area Network: Birbirine bagli fonksiyonlar agi.

CBC : Arka akstaki fren sisteminin optimal kullanimini sagliyor.

CDI : Common rail dizel direkt enjeksiyonun Mercedes tarafindan kullanilan kisaltmasidir.

Cet Sayisi : Dizel yakitin yanma istegidir. Bugunku dizel motorlar 50 civarindadir.

Çift Atesleme : Silindir basina iki buji; hava yakit karisiminin daha iyi yanmasini saglar. Ayrica silindirdeki yanma mesafesini azaltarak sikistirmayi arttirir. Alfa romeo( Twin Spark) ve Mercedes bu sistemi kullanir.

CO : Karbonmonoksit'in kimyasal kisaltmasidir. Motorda tam yanma olmamasi durumunda bu zararli gaz olusur.

Common Rail : Dizel motorlarda kullanilan yüksek basincli enjeksiyon sistemi.

CVT Sanziman : Kademesiz degisken otomatik sanzimandir. Audi'de celik zincirle mukemmel calisir. Scooter larda da rastlarız.

CVVT : Volvo nun Vtec tarzi motoru.

DOHC( Double Overhead Cam ): Üstten çift eksantrikli motorlar için kullanılan bir terimdir.

Datenbus : Tum elektronik bilesenler birbirine baglanir. Dijital komutlar tek bir merkezden verilir. Mercedes CL'de uc adet bulunur. En hizlisi olan isik dalgasi ile 5.65 Megabaud'luk iletim mumkundur.

DI : Dizel ve benzinli motorlarda direkt enjeksiyon. Yakıt, direk olarak en iyi sekilde yanacagi yanma odasina gonderilir. Dizeldeki problem sert yanma sesi idi, Audi; mukemmel bir hava-yakit karisimi ile bunu azaltmayi basardi.

Diferansiyel : Bir akstaki iki teker arasindaki devir dengesini saglar. Ozellikle virajlarda sol ve sag tekerler farklilik gosterdigi icin gereklidir.

Difrensiyel kilidi : Cekis saglayan tekerlerden birinin bosa donmesini onler ve daha iyi bir yol tutus saglar.Yani tüm tekerlere güç eşit miktarda dağıtılır.

DIN : : Deutsches Institut für normung

DSC : BMW'nin ESP sistemidir.

DSP (Dynamic Shift program): : Sürücünün kullanim tarzina göre vites degisimini hizli yada konforlu yapan akilli otomatik sanziman.

Dummy: Carpisma testlerinde otomobilde oturan, insan vucuduna benzeyen makettir. Gercek yaralanma riskinin hesaplanmasini saglar.

EBD-EBV : Elektronik fren gücü dagiticisi.

ECOTEC : Opel in ekonomi, ekoloji ve teknoloji anlamina gelen motoru.

EDC : Electronic Diesel Control: Enjeksiyonlu dizellerin elektronik kontrol sistemidir.

EDLS : Elektronik Diferansiyel Kilidi.

E-gaz : Gaz pedali ve motor arasindaki elektronik baglanti.

EHB : Daha gelisim asamasinda olan elektrohidrolik fren sistemi.

EMV : Arac elektroniginin elektro-manyetik alanlardaki davranisi. Yuksek gerilim alanlarindaki gercek davranis test edilir.

EPS (Elektro Power Steering) : Elektrik motorlu hidrolik direksiyon sistemi.

EON : Enhanced Other Network: oto-radyoda diger vericilerden alinan trafik bilgiler verilir.

ESP (Electronic Stability Program) : Elektronik savrulma önleyici sistem.

ESP: Elektronik Stabilite Programı, sensörler sayesinde otomobilin seyir halinde çizgisini korumasına yardımcı olur. Böylece, araç savrulmadan stabil bir şekilde seyrini sürdürür

EBD: "Electronic Brake Distributor" ün kısaltması olan "EBD", fren yapılması halinde gücün ön ve arkadaki akslara dengeli şekilde dağılmasını sağlar. Böylece, güvenli fren yapılmasına yardımcı olur.

Fading : Fren disklerinin ve kampanalarinin asiri isinmasindan dolayi fren etkisinin zayiflamasi olayi.

FIS : Surucu enformasyon display, eski adi yol bilgisayari. Geride birakilan mesafe, ortalama hiz, genel tuketim, dis sicaklik gibi ilginc veriler goruluyor.

Floating Car Data : Hareket eden araclarin gonderdigi veriler, telematik hesaplarina katilir.

FPS : Yangin önleme sistemi

FSI : VW nin Direkt Enjeksiyonlu benzinli motoru.

Gaz Jeneratoru : Hava yasltiklarini saniyenin ondalik dilimleri icinde sisiren aractir.

GDI (Gasoline Direckt Injection ): Mitsubishi nin Direkt Enjeksiyonlu benzinli motoru

GPS : Global Positioning System: Uydu yardimi ile bes metreye varan hata paylari ile pozisyon tespiti. Navigasyon sistemlerinin temel prensibi.

GRIP : Yol tutuş'un ingilizcesi.

HB : Hatch Back.5 kapılı otomobil.

HC : Hidrokarbonlarin kimyasal kisaltmasidir. Atik gaz bulunmasi istenmez, bu yuzden katalizatorde temizlenmesi gerekir.

HDI : Peugeot un common-rail teknolojisiyle ürettigi dizel motora verdigi isim.

Head Up Display : Gösterge tablosundaki bilgileri (hiz,devir) ön cama yansitan sistem.

Hibrid Motor : Bu sistemde biri benzinli digeri elektrikli 2 adet motor vardir.

Hidropnomatik : Karoserde celik kollu suspansiyonlar yerine hidrolik kollarin kullanilmasi. Sadece Citroen tarafindan kullaniliyor.

Isik akimi : Isik kaynaginin gucunu belirler.

İntercooler: Turbo motorlarda, havanın soğutulması için kullanılan ek bir sistemdir.

İmmobilizer: Bu sistem sayesinde, kontak anahtarı yuvasından çıkarıldıktan sonra motor elektronik olarak kilitlenir. Bu sisteme sahip olan araç, ancak kendi anahtarıyla çalıştırılabilir.

JIS : Japanese Industrial Standart (jis=din)

Jenerator : Akuyu doldurma ve akim yaratma gorevi vardir. Yaygin 12V'luk akulerin yaninda artan ihtiyaca gore 42V'luklar da seri uretime gecirilmek uzere. Krank mili start jeneratorleri ile uretilir.

Kare Motor : Strok ve silindir çapi esit motorlar.(Opel in Ecotec i)

Katalizator : Egzost sisteminin parcalarindan biridir ve atik gazdaki zararli gazlarin azaltilmasini saglar. Yuksek isiya dayanikli celik yuvasinin icinde sayisiz monolit doku bulunur. Herbirinde ozel platin yuzeyler bulunur. Monolitlere alternatif olarak 0.5mm kalinliktaki metal folye de kullanilabilir.

[delüüfişek]

Klima : Buzdolabi gibi calisir; Komprasor araciligi ile gaz maddesi basinc altina alinir, isinir ve sivilasir, sonra sogutulur. Buharlastiktan sonra hemen hizla sogutulur. Komprasör motoru icin yakit tuketimi hafif yukselir.

Kompressor : Amaci turbo ile aynidir. Fakat gücünü kayis yardimiyla motordan alir. Hava veya klimada sogutulacak maddeyi sikistiran pompadir. Jaguar, Mercedes ve diger ureticiler, kompresorleri motor gucunu arttirmak icin kullanir. Motor da kompresorun calismasi icin biraz daha fazla yakit tuketir.

Lambda Sondaji : Atik gazdaki oksijen. Katalizatorun uygun calismasi icin onemlidir.İdeal olan 14.7 dir ki Lamb da karşılığı 1 dir.

LED : Isik yayan diyot. Sinyaller icin ek isik kaynagidir.

LPG : Likit petrol gazi yakit olarak da kullanilir. Propan ve butanin rafine edilmesi ile olusur ve 100 oktanin uzerinde bir degere sahiptir.

MPV : Çok amaçli araç.(Opel Zafira)

Methanol : Yanma odasinda kullanilan bir tur alkoldur.İçten yanmali motorlarda da kullanilabilir, ancak enjeksiyon sistemine uymasi gerekir.

MPI : Çok noktali enjeksiyon. En uygun yakit yanmasi saglanir.

MOZ : Motor oktan sayisi. Farkli bir metot ilede ROZ hesaplanir. Yakitin yakma gucunu verir. MOZ, ROZ'dan biraz daha dusuktur.

OBD : On Board Diagnose. Zararli atik gazlarin azalmasi icin buna uygun parcalarin kullanilmasi

Orta diferansiyel : Dort ceker araclarda on ve arka aks arasinda bulunur ve virajlardaki devir sayilari farkini dengeler. Bazi arazi araclarinda orta diferansiyel devredisi birakilarak cesitli ayarlar yapilabilir: Arkadan itisli, dort cekis gibi.

OT : Obere Punkt: Ust nokta. Pistonlarin, silindir icindeki yukari-asagi hareketlerinde ulastigi en yuksek noktadir.

Otto Motor : Benzinli motoru ilk bulan kisi olan Alman bilim adamı Nicolaus August Otto'nun adini tasiyan benzinli motor.

Navigation : Akilli yön bulma sistemi.

Pasif Guvenlik : Bir kaza durumunda yolcularin güvenligini saglayan etkenlerdir. Emniyet kemerleri, airbag, kapi içi çelik barlar, arabanin darbe emme yapisi vs. gibi.

Pats : Ford un pasif güvenlik sistemi. Sistem alarm ve immobilizer içeriyor.

Prem Air : Radyatörden gelen havayi filtre ederek zararli ozon gazlarinin %75 ini oksijene çeviren sistem. (Volvo)

PSM (Porsche Stability Management) : Porsche'un kendine özgü, ESP'yle ayni isi gören sistemi...

Partikul : Atik gazlar icindeki kati parcalardir. Buyuklugu onemli degildir.

Pompa-agiz : Dizel motorlarda enjeksiyon pompasi ve agzinin ayni yapi grubu icinde olmasidir. Basinc icin gerekli olan guc, eksantrik milinden gelir. Bu sistem 2000 bara ulasan basinclar verebilir.

Quattro : Audi nin 4 tekerlekten çekis sistemi.

RDS : Radio Data System: radyo istasyonlarinin dijital iletimi. Otoradyoda radyo istasyonu ve saat dijital gorunur.

Real-Time Cekis Sistemi : Çekis normalde ön tekerleklerdedir. Fakat ön tekerlekler patinaja düserse sistem çekis gücünü otomatik olarak arka tekerleklerede iletir.(Honda HR-V)

ROZ : Research oktan sayisidir ve MOZ gibi yakitin yanma gucunu belirtir.

SAE : Society of Automotive Engineers

Selespeed : Tiptronic den farki manuel olmasi.Fakat otomatik ve yari otomatik olarakda kullanabiliyor.( Ucuzluğundan dolayı yaygın kullanılıyor) Özellikle Alfa

Seramik : Cok hafif bir maddedir. Porsche Turbo ve Mercedes CL 55 AMG'de disk fren malzemesi olarak kullanilir. Avantaji asinmaya karsi dayanikli olmasi ve 300.000km civarinda omru olmasidir. Ayrica agirligi yuzde 60 daha azdir ve surus konforunu arttirir.

SLS : Otomobilin yüksekligini otomatik olarak ayarlayan sistem.(Off Road araçlarda kullaniliyor)

Spaceframe : Audi'nin A8 ve A2'de kullandigi aluminyum yuruyen aksamidir. Dokum ve kaynak hafif alasim parcalar aluminyumla birlestiriliyor. Kapilar ve tamponlar normal celik yapilar gibi vidalaniyor. Spaceframe karoserin, celik karosere karsi yuzde 40'lik agirlik avantaji bulunuyor. Dezavantaji ise kaza sonrasindaki pahali tamir masraflari.

Super Select : Tekerlek çekisini ihtiyaca göre ayarlayan sistem. Bu sistemde çekis 4 sekilde oluyor.1) Sadece arka tekerleklerden 2)Ön ve arka tekerlekler arasinda dagilim 3) Ön ve arka tekerlekler arasinda esit dagilim 4) Arazi sanzimaniyla devreye giren klasik dört tekerlekten çekis.

SUV : Sportif hobi araci. (Honda HR-V,Toyota Rav4)

SOHC ( Single Overhead Cam ): Bu terim, üstten tek eksantrikli motorlar için kullanılır.

TAS(Travel Assist System) : Bu sistem bagli oldugu GSM hatti sayesinde kaza aninda otomatik olarak s.o.s gönderiyor.

TPC : Elektronik lastik basinç kontrolu.

Turbo : Motor a daha fazla hava girmesini saglayan sistem. Gücünü egsoz gazindan alir.

Vanos : Bmw nin degisken zamanli subap kontrol sistemli motoru.

VALF: Silindirin üst kısmında bulunan valfler, yakıt/hava karışımının silindire verilmesine veya egzoz gazlarının atılmasına olanak tanır. 8 valfli motorlarda, silindir başına emme ve egzoz olmak üzere 2 şer valf bulunurken, 16 valfli araçlarda bu rakam 4 e çıkar.

VTEC ( Variable Valve Timing and Lift Electronic Control ): Honda nin degisken zamanli egsantrik mili kontrol sistemli motoruna verdigi isim.

VVT-I : Toyota nin degisken zamanli subap kontrol sistemli motoruna verdigi isim.

Wankel (Rotary) Motor : Diger motorlardan farki tek silindirli olmasi.Mazda RX-7

Yakit Hucreli Motor : Hidrojenin oksijenle tepkimeye girmesiyle elde edilen elektrigin elektrik motoru yardimiyla harakete dönüstürülmesi.( Akla şu an için gelen ilk Hidrojendir ama sadece Hidrojen kullanılmıyabilir.Gelişen bir teknoloji )

Yagmur Sensoru : Optik sensorler, on camin islandigini belirtir ve cam silecekleri calismaya baslar. Bu sirada varsa acilir tavanda kapanir

Yari Otomatik Sanziman : Debriyaj pedalinin olmadigi sanzimandir. Bu gorevi elektronik veya hidrolik pedal yapar, Gunumuzde bircok uretici bu sistemi kullaniyor. En son gelisimi ise Opel Corsa'da kullanilan elektronik system Easytronik.

Yükleme basinci: : Bir turbo motorun havayi yanma odasina hangi basincla ittirdigini belirtir. Basinc ne kadar fazla ise, silindire o kadar fazla oksijen ve yakit gider. Guc de ayni oranda artar.



4WD : Four wheel drive- Dort cekis sistemi

16V : 16 subapli motor.

1din: : 1,12 sae

1kw : 1,34 ece

1kw : 1,35 PSdin

1 HP : 746 W

BASINÇ (P)
Birim yüzeye etki eden kuvvettir. Birimi :bar,atm,Kg/cm2 dır.
1 bar = 1 atm = 1.033 Kg/cm2
1 bar = 15 psi
ATMOSFER BASINCI
Havanın ağırlığına yer çekimi etkisidir.
Deniz seviyesinde 1,033 Kg/cm2 ye eşittir. Yaklaşık 1 Kg/cm2 olarak alınabilir. Atmosfer basıncı, deniz seviyesinden yukarıya çıkıldıkça azalır. Hava ısındıkça, genleşir ve hafifler.
VAKUM
Silindir içerisindeki basıncın, atmosfer basıncından düşük olmasına denir.
İŞ (W)
Bir cismin, bir kuvvet tarafından yer değiştirilmesine denir. İtme, çekme, kaldırma şeklinde olabilir. Birimi, newtonmetre’ dır. (NM) ile gösterilir.
GÜÇ (N)
Birim zamanda yapılan iştir. Birimi, newtonmetre/saniye’dir. (Nm/s) şeklinde gösterilir.
MADDE
Genel anlamda, uzayda yer kaplayan her şeye madde denir. Maddenin bir fiziksel yapıdan, farklı bir fiziksel yapıya dönüşmesine maddenin hal değişikliği denir. Suyun soğuduğunda donması, ısındığında buharlaşması gibi. Soğutma sistemlerinde; genelde su kullanıldığı için, donduğunda ve ısındığında genleşme özelliğine sahip tek madde olduğunu bilmemiz gerekir. Bu nedenle de, soğutma sisteminde antifrizli su kullanılır. Yaz-kış uygun oranlarda mutlaka kullanılması gerekir.

Maddenin genleşmesi; ısı ve sıcaklık yükseldiğinde genleşme olur. Genleşme, hacimsel bir büyümedir. Çubuk şeklindeki metal maddelerde boyuna uzama daha belirgin olarak görülür. Genleşme miktarı, malzemenin yapısına bağlıdır. Örneğin alüminyum ile döküm malzemenin genleşmesi farklıdır. Bu nedenle supap ayarı oda sıcaklığında yapılmalıdır. Mekanik ve elektriksel ölçümlerinde oda sıcaklığında yapılması gerekir.
ISI
Isı, bir enerji çeşididir. Birimi, kalori’dir. (cal) şeklinde yazılır. Genellikle Kilokalori (Kcal) olarak kullanılır.
SICAKLIK (t)
Isı enerjisi ile değiştirilebilen bir büyüklüktür. Birimi santigrat derece’dir. (‘C) ile gösterilir. Termometre ile ölçülür.
KUVVET (F)
Bir cismin, bulunduğu konumu ve şeklini değiştiren etkidir. Birimi, Newton’dur. (N) ile gösterilir.
1 Kg. = 9,81 N = 10 N
1 Kg. =0,981 daN = 1 daN
AĞIRLIK (G)
Yer çekimi kuvvetini, maddelere uyguladığı etkidir. Birimi, gram’dır. (g) harfi ile gösterilir. Daha çok Kilogram kullanılır. (Kg) ile gösterilir.
ATALET
Cisimlerin, yön ve hız değişikliklerine karşı gösterdikleri direnç’tir. Örneğin otomobilin dururken ataleti çok yüksektir. Motorun gücü; bu ataleti yenemeyeceğinden, vites kutusu yardımı ile atalet kuvvetleri yenilerek otomobil hareket ettirilir.
BEYGİR GÜCÜ (BG), (HORSE POWER) (HP)
Beygir gücü, 1 saniye de yapılan 736 Nm’lik işe eşittir.
736 Watt = 1 BG

[delüüfişek]

MOMENT (TORK) (T)
Bir kuvvetin, bir cismi bir eksen etrafında döndürebilmesidir. Burma veya döndürme kuvveti de denir. Birimi, (Nm) dır. Genellikle (daNm) kullanılır.
DEVİR (rpm, d/d)
Bir cismin, belirli bir noktadan başlayarak dairesel olarak bir tur atmasıdır. Birimi, devir/dakika dır. (d/d) şeklinde gösterilir veya dakikadaki devir sayısı (rpm) olarak gösterilir.
MOTORLARDA TORK ve GÜÇ
Pistonu iten kuvvetin artması, yanma odasındaki basınca bağlıdır. Bu basınç; ana hatları ile motorun devrine, sıkıştırma oranına, silindir içerisine alınan yakıt-hava karışımının miktarına ve yanma verimine bağlıdır. Bu kuvvetin artışı, krank miline uygulanan momenti arttırır. Moment ile güç karıştırılmamalıdır. Çünkü güç, motorun iş yapma hızıdır. Motor momenti, devir yükseldikçe belli bir devire kadar artar ve bu devirden sonra, motor devri arttırılmaya devam edilirse moment azalmaya başlar. Bunun nedeni, hacimsel verimin azalmasıdır.
MOTOR
Motor, ısı enerjisini, mekanik enerjiye dönüştüren makinelere denir. Gerekli olan ısı enerjisini silindirler içerisinde meydana getiren motorlara içten yanmalı motorlar denir.
ÜST ÖLÜ NOKTA (Ü.Ö.N.) (T.D.C.)
Pistonun, silindir içerisinde çıkabildiği ve yön değiştirmek için bir an durakladığı en üst noktaya denir.
ALT ÖLÜ NOKTA (A.Ö.N.) (B.D.C.)
Pistonun, silindir içerisinde inebildiği ve yön değiştirmek için bir an durakladığı en alt noktaya denir.
KURS (STROK, PİSTON YOLU)
Pistonun, Ü.Ö.N. ve A.Ö.N. arasında hareket ettiği mesafedir. (L) ile gösterilir.
SİLİNDİR HACMİ (V)
Taban alanı ile yüksekliğin çarpımı, hacmi verir. Silindir hacminde; yükseklik kurs’tur (L). Taban alanı da (A) silindirin dairesel alanıdır.
SIKIŞTIRMA ORANI
Piston Ü.Ö.N. da iken, üzerinde kalan hacme yanma odası hacmi denir. Buna göre; sıkıştırma oranı, piston A.Ö.N. ‘da iken üzerinde bulunan hacmin, yanma odası hacmine denir. Benzinli motorlarda; sıkıştırma sonundaki basınç ve sıcaklık, yanma sonundaki basınç ve sıcaklığa ve aynı zamanda da motorun momentine de etki edecektir. Benzinin kendi kendine tutuşmasını önlemek için, sıkıştırma oranı belli bir değerden sonra yükseltilemez. Dolayısıyla; motorda kullanılacak benzinin, normal veya süper benzin olmasıda motorun sıkıştırma oranına bağlıdır.
ZAMAN
Pistonun, iki ölü nokta arasında yaptığı bir harekete zaman denir. Krank mili dönüşü, açı cinsinden dört zamanlı bir motorda bir zamanın süresi 180’ dir.
ÇEVRİM
Çevrim; bir işin meydana gelebilmesi için, geçen süredir. Açı cinsinden bir çevrimin meydana gelebilmesi için, krank milinin 720’ dönmesi gerekir.
ATEŞLEME
Sıkıştırma sonunda; yanma odasına sıkıştırılmış olan karışım, buji tırnakları arasında oluşan elektrik kıvılcımı ile ateşlenir. Kıvılcım sıcaklığı 2500 – 3000 ‘C arasında değişir. Karışım ani olarak yanmaz. Yanma ani olursa, vuruntuya neden olur. Bu nedenle, piston Ü.Ö.N. ‘ya 10’ – 12’ kadar yaklaşınca karışım ateşlenmelidir. Ateşleme avansı, piston Ü.Ö.N. ‘ya gelmeden önce verilir. Ateşleme avansının değeri, motorun devrine, sıkıştırma oranına ve kullanılan yakıt cinsine göre değişir.
DETENASYON (VURUNTU)
Yanma odasındaki hava/yakıt karışımının, kendi kendine patlamasıdır. Buji çaktıktan sonra oluşan alevin; bir alev cephesi halinde yanma odasının diğer kısımlarına ulaşmadan, başka noktalardan karışımın tutuşması sonucu detenasyon oluşur. Vuruntunun şekli, motor parçaları üzerine çekiç ile vuruluyormuş gibi etki yapar. Karbüratör ayarları, soğutma sisteminin iyi çalışması, ateşleme zaman ayarının uygun olması ve yakıtın kalitesi detenasyonu önleme çareleridir. Şehir içinde sık sık duruş ve kalkış yapan otomobilde oluşan karbon birikintisinin fazlalığıda detenasyona neden olur. Detenasyon sonucu; piston, piston kolu, krank mili ve yataklar üzerine fazla yük biner, motor parçaları kısa sürede aşınır ve kırılır, motor gücü düşer ve yakıt tüketimi artar.
ERKEN ATEŞLEME
Yanma odasında; sıkıştırılmış karışımın, buji ateşlemeden kendi kendine yanmaya başlamasıdır. Karbon birikintisi, yanma odası hacmini küçültüp, sıkıştırma oranını arttırdığından erken ateşlemeye neden olur. Silindir kapak contasının içeri doğru taşma yapması, soğutma sisteminin yeterli çalışmaması, taşlama sonucu çok incelmiş supap tablası kenarları, rektifiye edilmiş silindirlerde, silindir ağız kenarlarının pahlanmamış olması erken ateşlemeye neden olur.
MOTOR VERİMLERİ
Alınan işin, verilen işe oranına verim denir. Verim daima %100 ‘den küçük olur. Verilen işin aynen kazanılması hiçbir şekilde mümkün olmaz. Bunun nedeni, meydana gelen kayıplardır.
HACİMSEL (VOLUMETRİK) VERİM
Emme zamanında; silindire giren karışım hacminin, silindir hacmi oranına denir. Motor gücüne ve torkuna etki eden nedenlerin başında gelir. Bu verim artarsa, motor gücü ve torku da artar. Hacimsel verim emme supabı düzenleniş şekline, havanın ve motorun sıcaklığına, atmosferik basınca, motor devrine ve gaz kelebeği açıklık miktarına bağlıdır.
MEKANİK VERİM
Karışımın silindirde yanması sonucu, oluşan güç (Pi) iç güçtür. Bu güç, krank milinden alınan çıkış gücünden (Pe) daima büyüktür. İç güç; krank milinden alınıncaya kadar piston, segman ve silindir yüzeyinde ve yataklardaki sürtünmeyi yenmek için birçok kayıplara uğrar. Mekanik verim, silindirler içinde elde edilen gücün yüzde olarak ne kadar harcandığını ve faydalı güce dönüştüğünü gösteren bir verimdir.
YAKIT SİSTEMİ
Otomobil motorlarında kullanılan yakıt sistemleri; karbüratörlü ve enjeksiyonlu sistemler olarak ikiye ayrılır. Otomobillerimizin yakıt sisteminin kumandaları; karbüratörlü olanlarda mekanik, enjeksiyonlu olanlarda ise elektroniktir.
KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMLER
Yakıt sistemi karbüratörlü olan sistemlerin genel olarak elemanları; yakıt deposu, yakıt filtresi, yakıt pompası ve karbüratördür. Karbüratörler, yakıt ile havanın karıştırıldığı ve motorun çalışma koşullarına uygun karışımın hazırlandığı yer olmasına karşın yapısından dolayı yakıt ile havanın motorun değişik çalışma koşullarına göre homojen bir biçimde karışmasını tam olarak sağlayamaz. Bu yüzden; teknolojinin gelişimi ile karışımın nasıl daha iyi hazırlanabildiği hava/yakıt karışımının silindirde sıkıştırma sonunda buji ile ateşleme yapan motorlarımızda, karbüratörlü sistemler dışında, benzini püskürten enjeksiyon sistemleri kullanılmıştır.
ENJEKSİYONLU SİSTEMLER
Enjeksiyonlu sistemlerin yakıt sistemi karbüratörlü olan sistemlere göre farklı olan elemanları yakıt deposu ve yakıt deposu içerisinde bulunan elektrikli yakıt pompası, emme manifoltu üzerinde bulunan enjektör gövdesi bünyesinde yer alan enjektör ve yakıt basınç regülâtörüdür. Sistemde bulunan elektrikli elemanların çalışması; elektronik bir kontrol ünitesi tarafından, motorun devrine ve yüküne bağlı olarak, sensorlardan gelen bilgiler doğrultusunda kontrol edilir. Enjektörler benzini çok küçük damlacıklar halinde zerreleştirme görevini yerine getirirler. Motorun düzenli şekilde çalışması için, hava/yakıt karışımının hazırlanması bakımından karşılanması gerekli olan koşullar esas olarak şunlardır;
1-Gereksiz yakıt tüketiminin önlenmesi ve yanmayı garanti altına almak için, hava/yakıt oranı olabildiğince stokiyometrik değerde tutulmalıdır.
2-Karışım, mümkün olduğu kadar homojen oluşmalıdır.
ENJEKSİYON SİSTEMLERİNİN, KARBÜRATÖRLÜ SİSTEMLERE GÖRE ÜSTÜNLÜKLERİ
1-Motorun değişik çalışma koşullarına göre (motor sıcaklığı, emme manifoltuna giren havanın sıcaklığı, emme manifoltu vakumu, yanma odasına giren havanın ağırlığı, motor devri, egzoz gazı içerisindeki oksijen miktarı, gaz kelebeğinin pozisyonu) çalışma veriminin yüksek olmasıdır.
2-Uzun süre bakım, onarım ve temizliğe gerek duyulmamasıdır.
3-Enjeksiyon sisteminin kullanıldığı otomobil, ekolojik olmaya uygundur.
ENJEKSİYON SİSTEMİNİN GENEL OLARAK GÖREVLERİ
1-Püskürtme sürelerinin ayarlanması
2-Soğukta harekete geçmenin kontrolü
3-Hızlanma sırasında yakıt zenginliğinin kontrolü
4-Yavaşlama sırasında yakıtın kesilmesi
5-Motor rölanti hızının kontrol ve yönetimi
6-Maksimum devrin sınırlandırılması
7-Lambda sensörü ile yanmanın kontrolü
8-Kendi kendine arıza teşhisi
EMİSYON SİSTEMLERİ
Emisyon kontrol sistemi atmosfere yayılan zehirli gazların emisyonunun sınırlandırılmasına yönelik elemanları içermektedir.
Aracın neden olduğu temel emisyonlar şunlardır;

1- Egzoz emisyonu: Sonda Lambdalarla motordan çıkan gazların uygunluk kontrolünü yapar.

2- Motor bloğu buhar/gaz emisyonları: Sistem hava, yakıt buharı, piston segmanlarından sızan yakıt gazlarından ve yağ buharından oluşan karışımın motor bloğu tarafından emilimini kontrol eder ve bunların motor tarafından yeniden emilerek yakılmasını sağlar.

3- Besleme devresi yakıt buharı emisyonu: Buharlaşmayı önleyen sistem depoda oluşan az orandaki hidrokarbonla meydana getirdiği yakıt buharının atmosfere yayılmasını engeller.

[MseyKa]

güzel bilgiler, paylaşımın için teşekkürler

[SüKûT]

emeğine sağlık güzel bilgiler